Op de voormalige woonwagenlocatie aan de Oostering hebben we acht levensloopbestendige woningen gerealiseerd. De woningen zijn onderdeel van de uitbreidingswijk de Oostering, dat tot ontwikkeling kwam na een verhoogde vraag voor betaalbare woningen in de omgeving van Pesse. Het beeld in deze nieuwe wijk wordt bepaald volgens een “welstandsarm” beeldkwalitetisplan met veel diversiteit in korrelmaat, woningtype en materialisering. Voor de locatie van de levensloopbestendige woningen hebben we gekeken naar een compacte wooncluster die refereert aan de boerenerven en -schuren in de omgeving. Een samengesteld blok met verbindende tuinmuur markeert het gevelfront en een ruime groenstructuur grenst aan de achterzijde van het cluster.

Pesse is van oorsprong een karakteristiek esdorp, een dorpstype dat veel voorkomt in Drenthe. Het esdorp ontstond in de vroege middeleeuwen, toen boeren hun boerderijen in clusters bouwden rond open ruimten en gemeenschappelijke akkers, de zogenaamde essen. Deze hoger gelegen akkers lagen vaak net buiten het dorp en vormden samen met de omringende hooilanden en heidevelden een herkenbaar patroon in het landschap.

Hoewel die oorspronkelijke dorpsstructuur tegenwoordig grotendeels is verdwenen, zijn er langs de Oostering in Pesse nog altijd veel boerenerven te vinden die herinneren aan de vroegere samenhang tussen dorp en landschap. De bouwlocatie sluit aan bij deze historische indeling, zowel in schaal als in de manier waarop het erf in verbinding staat met zijn omgeving. Boerenerven kenmerken zich door aantal herkenbare eigenschappen; ze hebben vaak een door groen omsloten ensemble met een duidelijke begrenzing, een harde schil en een naar binnen gekeerd erf. Dit samenspel van beslotenheid en openheid geeft de erven hun eigen, herkenbare karakter. Deze eigenschappen vormen het uitgangspunt voor het ontwerp. Zo wordt niet alleen aangesloten bij de ruimtelijke kwaliteit van de historische erven, maar ontstaat er ook een eigentijdse plek die past in het bestaande landschap en tegelijkertijd een nieuw hoofdstuk toevoegt aan de ontwikkeling van Pesse.

De levensloopbestendige woningen hebben we georganiseerd in twee rijen van vier woningen, die samen een compact en samenhangend geheel vormen. Hierdoor ontstaat een omsloten bouwblok dat niet alleen de uitstraling van een stevig ensemble heeft, maar ook aansluit bij de manier waarop boerenerven traditioneel hun plek in het landschap vonden. Deze ruimte is bewust ontworpen als een verwijzing naar het naar binnen gekeerde erf van de historische boerenerven in Pesse. Waar de buitenzijde van het blok een duidelijke, ‘harde’ begrenzing vormt richting de omgeving, biedt de binnenzijde juist een kleinschalige, groene en intieme wereld die ruimte geeft aan ontmoeting, geborgenheid en rust. Zo ontstaat er een contrast tussen buiten en binnen, tussen de collectieve uitstraling van het blok en de menselijke maat van het erf.

De harde kopgevel aan de buitenkant zorgt voor een robuust en herkenbaar silhouet, waarmee de woningen stevig in het landschap worden verankerd. In het landschap rond Pesse is dit beeld niet nieuw: verschillende boerderijen in de omgeving kenmerken zich door dubbele gevels die extra massa en herkenbaarheid geven aan het erf. Door in de nieuwe opzet dezelfde vormentaal te gebruiken, wordt niet alleen een duidelijke referentie gemaakt naar de historische context, maar ontstaat er ook een architectonische samenhang die de twee rijen woningen visueel met elkaar verbindt. Zo wordt een sterke eenheid gecreëerd, die tegelijkertijd past in de omgeving en een nieuwe, eigentijdse laag toevoegt.

Deze opzet zorgt ervoor dat de woningen niet alleen functioneel levensloopbestendig zijn, maar ook sociaal en landschappelijk goed zijn ingebed. De verwijzing naar de traditionele boerenerven geeft de nieuwe bebouwing een duidelijke identiteit, terwijl de vormgeving tegelijkertijd inspeelt op eigentijdse woonwensen en gemeenschapsgevoel.

Opvallend aan de nieuwe woningen is de uitwerking van de kopgevels, welke een voorgevelkwaliteit krijgen. Deze gevels krijgen een sterke, herkenbare uitstraling die verwijst naar de traditionele boerderijen in het landschap van Pesse. Een belangrijk kenmerk is een strooigoed met kleine vierkante ramen, die speels maar ritmisch in de gevel zijn opgenomen. Dit patroon geeft de gevels een levendig en ambachtelijk karakter, terwijl het tegelijkertijd zorgt voor variatie in daglichttoetreding en zichtlijnen.

Ook in het metselwerk(verband) wordt de aandacht voor detail en historie zichtbaar. Op de plekken waar een accent nodig is, is gebruik gemaakt van een blokverband, zoals bij de entree van het binnengebied met de poort het geval is. De entrees van de woningen worden nog extra geaccentueerd met kaders rondom de voordeuren met een glazuursteen. Deze kaders zorgen voor een heldere herkenbaarheid en versterken de identiteit van iedere woning binnen het grotere geheel.

De binnenwereld met achtertuinen en bergingen geeft de “zachte” kant van het programma weer. Hier verblijven en ontmoeten de bewoners elkaar, terwijl de metselwerkschil aan de buitenzijde een duidelijke afbakening van het blok vormt.

Bronnen: luchtfoto – pdok.com