De herontwikkeling van Poelestraat 24 en 26 in Groningen laat zien hoe je met respect voor het verleden een waardevolle bijdrage kunt leveren aan de toekomst van de stad. In opdracht van MWPO en naar ontwerp van De Deur in Huis zijn de leegstaande panden niet alleen zorgvuldig opgeknapt, maar ook slim ingepast in de bredere vernieuwing van de binnenstad.

De opgave kenmerkt zich door het terugbrengen van karakteristieke waarden in samenspraak met het toevoegen van hernieuwd programma. De nieuwe gevels zijn geïnspireerd door de bloeiperiodes van de verschillende panden. Zo wordt voor nummer 24 verwezen naar de gevel uit1910 en voor nummer 26 naar de gevel uit 1945, maar zijn geen kopieën. Ze vormen een nieuw hoofdstuk in het verhaal van de panden. In de jaren na 1945 werden de gevels van beide panden samengevoegd tot één vlakke anonieme gevel op de begane grond. In het nieuwe ontwerp zijn de oorspronkelijke, individuele gevels weer teruggebracht. Oude ramen zijn behouden en voorzien van monumentaal glas, zodat ze voldoen aan de moderne energie-eisen. In de zijgevel zijn verschillende soorten baksteen en raamvormen zichtbaar gebleven, als tastbare herinneringen aan eerdere periodes. Zo blijft het gebouw ‘spreken’ over zijn verleden en de veranderingen die het heeft doorgemaakt. Met het ontwerp is een nieuwe tijdslaag aan het rijke verleden toegevoegd.

Dankzij de ligging aan zowel de Poelestraat als de Nieuwe Markt speelt dit project een belangrijke rol in de vernieuwde binnenstad. Er zijn publieksgerichte functies toegevoegd, zoals een kantoor aan de Poelestraat met een flexibele plattegrond die gekoppeld kan worden aan het gebouw aan de zijde van de Nieuwe Markt tegenover het Forum. De gevels, die eerder naar achteren lagen, zijn weer naar voren gehaald. Dat geeft de straat meer samenhang én meer leven, niet alleen in de avonduren, maar juist ook overdag.

De steeg tussen de gebouwen is opnieuw vormgegeven en zal in de toekomst als doorgang dienen tussen twee drukbezochte delen van de stad. In deze doorgang bevinden zich de entrees van de appartementen, waardoor de steeg niet langer een achterafplek is, maar een actief en volwaardig onderdeel van de openbare ruimte. De nieuwe entree ligt iets terug ten opzichte van de levendige Poelestraat en de Nieuwe Markt, waardoor er een natuurlijke overgang ontstaat van de openbare ruimte naar het privégebied. Deze overgangszone biedt rust en bescherming, en wordt versterkt door een afsluitbare poort die is geïnspireerd op de oude Poelepoort die de stad beschermde met tekst “Dulce cum sodalibus”, oftewel “Het is zoet om met vrienden bijeen te zijn”. Tijdens de nachtelijke uren, wanneer het uitgaansleven in de Poelestraat op gang komt, kan de poort worden gesloten. Zo ontstaat er altijd een veilige en beschutte woonomgeving, ook midden in het stadscentrum.

Een van de grootste uitdagingen in dit project was het verbinden van vier verschillende gebouwen, elk met hun eigen vloerhoogtes, in één logisch trappenhuis. Dit moest bovendien gebeuren met behoud van monumentale onderdelen. Het vroeg om creatief denken en maatwerk buiten de standaardoplossingen. De ontsluiting van de bovengelegen appartementen is geconcentreerd en verplaatst naar de steeg, zodat de historische gang wordt geactiveerd. De ontsluitingsstuctuur wordt hierdoor eenduidiger, wat de ruimtelijke kwaliteit van de appartementen versterkt en ingrepen in het monument zo veel mogelijk bundelt. Door de ontsluiting op één plek goed op te lossen, kunnen we ingrepen elders in het monument voorkomen

De restauratie is uitgevoerd met oog voor duurzaamheid én erfgoed. Waar mogelijk zijn bestaande materialen hergebruikt. Originele glas in loodramen zijn behouden en voorzien van achterzetbeglazing, wat zorgt voor betere isolatie zonder verlies van karakter. Ook het souterrain met delen uit de 18e en 19e eeuw is onderzocht, behouden en goed gedocumenteerd en teruggebracht. Ondanks het historische karakter van de panden, zijn de appartementen voorzien van het energielabel A en A+.

Met dit project wordt op meerdere maatschappelijke uitdagingen ingespeeld. De leegstaande bovenverdiepingen zijn weer in gebruik genomen voor woningen, waarmee op een slimme en verantwoorde manier extra woonruimte is toegevoegd. Dat sluit aan bij het stedelijke beleid om binnen de bestaande stad te verdichten. De functies op de begane grond zorgen bovendien voor meer leven op straat overdag en bieden ruimte voor ontmoeting, werk en verblijf. Met het herontwerp van de panden willen we de oorspronkelijke hiërarchie in de straat herstellen. De verhoogde begane grondgevel van nummer 24 sluit weer aan bij de historische hoogte en brengt de gevelverhoudingen met nummer 26 in balans. De herontwikkeling van Poelestraat 24 en 26 laat zien hoe je verleden en toekomst kunt verbinden. Het project draagt bij aan een levendige, duurzame en aantrekkelijke binnenstad. Door respect voor erfgoed te combineren met eigentijdse oplossingen, ontstaat een plek die klaar is voor de toekomst. Niet door stil te blijven staan, maar juist door met aandacht en vakmanschap in beweging te blijven.

Nummer 24 heeft een betonnen begane grondgevel, geïnspireerd op het ontwerp uit 1910. De warme grijze kleur van het beton is doorgezet op de verdiepingen, waar ook de historische schijnvoegen zijn teruggebracht. De goudgele ramen van vroeger zijn eigentijds geïnterpreteerd met goudkleurige stalen kozijnen.

Bij nummer 26 lopen de materialen vloeiend in elkaar over. De begane grond bestaat uit warm grijze bakstenen zonder stootvoegen, wat zorgt voor een strak, modern beeld. Deze kleur is ook toegepast op de bestaande verdiepingen. Een donkergrijze natuurstenen plint vormt een stevige en stijlvolle basis. Ook prijken de letters “F KRAMER” weer als vanouds bovenaan de gevel en is de houten dakopbouw vervangen door een meer “Forum-proof” variant. Vanaf het Forum is de nieuwe opbouw duidelijk zichtbaar daarom is deze zorgvuldig vormgegeven.

De achtergevel van het voorhuis loopt door in de nieuwe opbouw. Om goed aan te sluiten bij het bestaande gebouw zijn de gevels doorgetrokken in eenzelfde rode baksteen als van de bestaande gevels. Tegelijkertijd zijn er subtiele accenten en verfijnde details toegevoegd in het metselwerk die zorgen voor een eigentijdse en levendige uitstraling zonder het karakter van het gebouw aan te tasten. Aan de zijde van het Poelestraat is bewust gekozen om de opbouw iets terug te plaatsen. Hierdoor valt deze minder op in het straatbeeld en blijft de beleving van het plein en het monumentale gebouw zoveel mogelijk behouden. Voor dit deel is donker zink toegepast dat wegvalt en zo een rustige achtergrond vormt. Hier bevindt zich ook het dakterras, dat dankzij de teruggeplaatste positie niet alleen het monumentale karakter van het gebouw respecteert, maar bewoners ook meer privacy biedt.

Bronnen: luchtfoto – pdok.com, oude foto: beeldbankgroningen.nl