Anders dan we misschien van de opgave in het aardbevingsgebied vermoeden kent Ten Post een rijke historie. ‘Bij de houten brug’ betekent Ten Post letterlijk en het dorp wordt al genoemd in documenten voor 1000 na Christus. Het lag ooit aan zee en vormde een strategische plek op de handelsroute van Groningen met de Eems en de Dollard, langs de verbinding die later het Damsterdiep werd.

Zoals elders in de provincie vestigden rijke herenboeren hun landgoederen met machtige steenshuizen rondom Ten Post. De meeste zijn reeds verdwenen, maar er zijn nog sporen van deze borgen terug te vinden in het landschap. Verwijzigingen in architectuur, materiaalgebruik, gevelindeling, als ook detaillering en ornamenten zijn bovendien terug te vinden in latere bebouwing. Kunnen we de rijke geschiedenis van de plek als vertrekpunt nemen voor de huidige versterkingsopgave van sociale woningbouw?

De opgave van de vernieuwing van 16 rijwoningen omvat bebouwing uit de laatste noemenswaardige ontwikkeling van Ten Post, eind jaren zeventig, begin jaren tachtig. De woningen zijn nog geen halve eeuw oud. Ondergronds borrelde er echter een opgave die in afgelopen twee decennia in alle hevigheid naar boven is gekomen, met een schaal en omvang die niemand had voorzien. Hoewel alle negatieve aandacht en ervaringen moeilijk te bagatelliseren zijn, lijkt het ons tijd voor een positiever verhaal waarmee we verouderde woningbouw kunnen vervangen. Als we ons best doen om eerst eens goed de plek te bekijken, treffen we meer dan genoeg kwaliteit aan die we ten minste als standaard serieus moeten nemen.

In beginsel lijkt de architectuur in Ten Post bescheiden en doelmatig, maar wie goed kijkt ziet voorname en treffende details van rollagen, uitstekende bakstenen, het gebruik van bogen, verschillende kleuren metselwerk in de plint en accenten, alsmede markante metselwerkverbanden. We ontwaren een eeuwenoude toepassing van karakteristieke geveluitingen en subtiele details. Durven we een aantal klassieke ontwerpthema’s met een zelfde gemak te gebruiken? Kunnen we de verworvenheden van de naoorlogse rijwoning combineren met de archetypische kenmerken van een klassiek repertoire? Willen we kritisch omgaan met de huidige en voorziene opgaven in wat we inmiddels ‘aardbevingsgebied’ noemen, zullen we in elk geval moeten bijdragen aan de ingetogen, maar ruimtelijk en architectonisch waardevolle kenmerken van het dorp.

Kunnen we ten minste sociale woningbouw realiseren die vanzelfsprekend past bij Ten Post, die zich verzet tegen de anonieme standaardisering en snelheid waarmee de woningbouwopgave nu aanvliegen en die niet de problemen maar de kwaliteiten van de regio als uitgangspunt neemt – zoals we mogen verwachten? We beginnen bij het begin: een betaalbare sociale huurwoning, aardbevingsbestendig en gewoon passend bij de eigenschappen van het dorp en de wensen van bewoners.

Met de bescheidenheid van de opgave en de waarde van de dorpsstructuur en uitstraling creëren we een beeld dat recht doet aan de plek, zich onopvallend voegt, bekend lijkt misschien, zonder dat het de typische kwaliteit van het dorp tekort doet: woningbouw die Ten Post staat. Door op zoek te gaan naar de echte rode Groninger baksteen belanden we natuurlijk bij steenfabriek Strating in Oude Pekela. De klei die wordt gebruikt komt uit de Eems of de Dollard en zorgt voor de gebruikelijke rode kleur. In Ten Post komt de Groninger baksteen ook veelvuldig in alle schakeringen en nuances voor, van oranje-rood tot rood-bruin en alles wat daar tussen zit. Aardbevingsbestendig bouwen vraagt om een ‘stijf’ casco met relatief kleine openingen. Door vensters te verbinden of optisch uit te breiden creëren we de gevelcompositie die bij opgave en plek hoort. Laten we proberen sociale woningbouw weer de plek te geven waar we in Nederland om bekend staan: rijk, gelaagd en goed voor de omgeving. De kwaliteit van Ten Post biedt inspiratie: twee steenkleuren (de Eems en de Oudeschans), verschillende metselwerkverbanden, rollagen en een archetypische bakgoot. Terughoudend kleurgebruik in de kozijnen verfijnt de specifieke uitstraling van elk blok.

Bronnen: luchtfoto – Google Maps.com, Tuwingaborg – Theodorus Beckeringh – Beeldbank Groningen